Xơ vữa động mạch là gì? Dấu hiệu, Nguyên Nhân, Triệu Chứng

Xơ vữa động mạch là tình trạng mảng xơ vữa tích tụ bên trong thành động mạch, khiến động mạch bị thu hẹp, giảm lưu lượng máu đến các cơ quan quan trọng trong cơ thể. Xơ vữa động mạch làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông dẫn đến nhồi máu cơ tim và tai biến mạch máu não. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn các thông tin chi tiết về xơ vữa động mạch.

1.    Xơ vữa động mạch là gì?

Xơ vữa động mạch (Atherosclerosis) là tình trạng động mạch hình thành các mảng vữa và xơ cứng. Xơ vữa động mạch có thể ảnh hưởng đến hầu hết các động mạch trong cơ thể như các động mạch ở tim, não, cánh tay, chân, mạc treo và thận. Các bệnh liên quan đến xơ vữa động mạch là nguyên nhân hàng đầu gây tàn tật và tử vong.

Quá trình hình thành mảng xơ vữa xảy ra khi thành động mạch bị tổn thương (do viêm, chấn thương, dị ứng, miễn dịch, gene…), các cholesterol tích tụ tập trung lại thành từng dải lipid. Tại đây, các tiểu cầu, hồng cầu, bạch cầu, quá trình đông máu, lắng đọng Ca++ tạo màng bao bọc mảng xơ vữa.

2.    Dấu hiệu nhận biết xơ vữa động mạch vành?

Nếu mảng xơ vữa còn mỏng, người bệnh có thể không cảm nhận được bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Đây cũng chính là một yếu tố khiến căn bệnh này trở nên càng nguy hiểm. Khi mảng bám này dày lên, người bệnh sẽ cảm nhận rõ ràng các triệu chứng của bệnh động mạch vành.

·        Tức ngực, đau thắt ngực

Đây là dấu hiệu phổ biến, dễ nhận thấy nhất của căn bệnh này. Người bệnh sẽ cảm thấy bị đè nặng ở giữa ngực hoặc ở phía bên trái ngực. Đi kèm theo đó là tê bì, nóng rát ở ngực, thậm chí lan sang cổ, cánh tay và lưng. Tức ngực, đau thắt ngực có thể diễn ra từng cơn khi hoạt động gắng sức. Nhưng ở một số người, cơn đau tức có thể xảy ra ngay cả khi nghỉ ngơi.

·        Tim đập nhanh

Người bệnh có thể cảm nhận được điều này, thậm chí nghe cả tiếng trống ngực đập thình thịch. Nó có thể đi kèm với cảm giác bồn chồn, hồi hộp.

·        Khó thở

Mạch máu bị hẹp khiến tim không nhận được đủ dinh dưỡng và oxy để hoạt động. Điều này dẫn đến tim không cung cấp đủ lượng máu tới các cơ quan khác trong đó có phổi. Bệnh nhân vì thế cảm thấy khó thở theo từng cơn, nhất là khi đi cầu thang, khuân vác gắng sức. Khi mạch máu bị tắc nghẽn trầm trọng, cơn khó thở có thể xuất hiện thường xuyên, đặc biệt là vào ban đêm.

Ngoài các dấu hiệu điển hình trên, người bệnh có thể gặp phải các biểu hiện khác. Đó có thể là:

•         Chóng mặt
•         Buồn nôn hoặc nôn
•         Đổ mồ hôi
•         Khó ngủ
•         Mệt mỏi

3.    Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ xơ vữa động mạch

Xơ vữa động mạch có thể gặp mọi nơi trong cơ thể nhưng nguy hiểm nhất là động mạch nuôi tim - động mạch vành, động mạch não. Bệnh xơ vữa động mạch là một bệnh do nhiều nguyên nhân: Rối loạn chuyển hoá lipid, tăng huyết áp, đái tháo đường, béo phì, hút thuốc lá nhiều và hoạt động thể dục ít...

Trong các nguyên nhân trên, rối loạn chuyển hoá lipid có vai trò chủ yếu và là yếu tố đe doạ gây bệnh tim mạch.

Các yếu tố nguy cơ xơ vữa động mạch bao gồm:

·        Tăng lipid máu: Tăng cholesterol máu là nguy cơ chính của xơ vữa động mạch và là nguyên nhân bệnh tim mạch thiếu máu. Tuy nhiên, nguy cơ phụ thuộc vào loại lipoprotein chuyên chở cholesterol. LDL Cholesterol có vai trò quan trọng đối với bệnh sinh xơ vữa động mạch. Có thể nói rằng bất kỳ sự gia tăng LDL cholesterol mức độ nào trong máu đều có nguy cơ gây xơ vữa động mạch.

·        Bệnh tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ rất cao, nhất là đối với các mạch máu não. Huyết áp cao làm tăng sinh tế bào cơ trơn làm dày trung mạc động mạch và làm gia tăng chất elastin, chất keo và glycosaminoglycans. Áp lực do huyết áp cao tạo ra cũng làm dễ vỡ mảng xơ vữa cũng như làm gia tăng tính thấm nội mạc đối với cholesterol.

·        Béo phì: Có thể làm tăng nguy cơ mắc các yếu tố khác như tăng huyết áp và cholesterol cao, cũng có liên quan đến chứng xơ vữa động mạch và các bệnh khác.

·        Bệnh đái tháo đường hoặc kháng insulin: Người bệnh đái tháo đường có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao gấp đôi. Kiểm soát đường huyết ở bệnh nhân mắc bệnh đái tháo đường có thể giúp giảm nguy cơ xơ vữa động mạch.

·        Ít vận động thể lực: Điều này góp phần làm tăng cân và tăng nguy cơ bị tăng huyết áp, tăng cholesterol xấu, gây bệnh xơ vữa động mạch.

·        Chế độ dinh dưỡng kém: Chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa, cũng như muối, đường có thể góp phần tăng cân, gây béo phì tăng nguy cơ bệnh tim mạch.

·        Hút thuốc lá làm thay đổi cấu trúc nội mạc mạch máu, khiến mỡ máu bám vào thành mạch, tăng nguy cơ bệnh xơ vữa động mạch.

·        Căng thẳng: Có thể làm giảm đường kính của mạch máu, gây tăng huyết áp. Căng thẳng mạn tính cũng liên quan đến bệnh tim mạch.

·        Ngưng thở khi ngủ: Là sự rối loạn trong giấc ngủ, trong đó có hiện tượng ngưng thở hơn 10 giây hay giảm thông khí lặp đi lặp lại nhiều lần trong đêm kèm triệu chứng ngủ ngáy và ngủ ngày quá mức. Điều này dẫn đến tăng huyết áp và gây căng thẳng cho hệ thống tim mạch.

4.    Triệu chứng bệnh Xơ vữa động mạch

Xơ vữa động mạch thường không gây triệu chứng gì cho đến khi biến cố xảy ra. Triệu chứng có liên quan đến mạch máu bị xơ vữa:

•  Xơ vữa động mạch vành

Mạch vành là các mạch máu nuôi dưỡng quả tim. Hậu quả của xơ vữa mạch vành có thể gây suy tim và nhồi máu cơ tim. Biểu hiện của bệnh lí mạch vành như sau:

Đau ngực: người bệnh có thể có các cơn đau ngực khi gắng sức, cảm xúc mạnh, đỡ khi nghỉ ngơi. Cơn đau ngực thường kéo dài vài phút, đau như đè nặng, lan lên vai trái, lan xuống cánh tay trái. Gọi là cơn đau thắt ngực. Nếu trong trường hợp đau ngực xuất hiện đột ngột, kéo dài vài chục phút đến hàng giờ, không đỡ khi nghỉ, có thể nhồi máu cơ tim đang xảy ra. Nhồi máu cơ tim khi đã xảy ra là một cấp cứu tim mạch, cần phải điều trị kịp thời.

Nếu bệnh mạch vành gây suy tim mạn tính thì có thể có các triệu chứng của suy tim: khó thở, khó thở khi gắng sức, có cơn khó thở về đêm.

• Xơ vữa động mạch cảnh

Mạch cảnh là mạch cấp máu cho tuần hoàn não. Hậu quả của xơ vữa mạch cảnh có thể gây nhồi máu não (đột quỵ não). Nhiều bệnh nhân chỉ phát hiện hẹp mạch cảnh khi xảy ra tai biến. Triệu chứng của đột quỵ não gồm có:

• Suy giảm ý thức nhanh chóng
• Nhìn mờ đột đột
• Nói khó
• Yếu liệt một nửa người tùy mức độ
• Khám lâm sàng có thể nghe thấy tiếng thổi của mạch cảnh

• Xơ vữa mạch chi dưới

Gây ra bệnh động mạch chi dưới. Triệu chứng gồm có:

Đau cách hồi nghĩa là đau khi đi lại, đỡ đau khi nghỉ. Khi bệnh nặng, có thể chỉ đi được vài chục mét là đã thấy đau chân và phải dừng lại để nghỉ.

• Chi lạnh, teo cơ, da khô do giảm máu nuôi dưỡng
• Mạch chi dưới bắt kém hoặc không bắt được

• Phình động mạch

Xơ vữa động mạch chủ bụng, xơ vữa động mạch chủ ngực là yếu tố nguy cơ gây ra phình động mạch chủ. Thường không có triệu chứng nhưng rất nguy hiểm nếu xảy ra biến cố, có thể nguy hiểm đến tính mạng nếu vỡ phình. Các triệu chứng có thể gặp ở phình động mạch chủ:

• Đau ngực, đau lưng
• Triệu chứng do chèn ép các cấu trúc trong lồng ngực: khàn tiếng, nuốt khó, hội chứng tĩnh mạch chủ trên (phù mặt, cổ, chi trên)..
• Đau bụng (phình động mạch chủ bụng)
• Khối ở bụng đập theo nhịp của tim

Xơ vữa động mạch có thể không gây ra triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, khi tình trạng tiến triển, các triệu chứng sau đây có thể xuất hiện:

·        Đau Ngực: Một trong những triệu chứng phổ biến của xơ vữa động mạch là đau ngực, cảm giác nặng nề, áp lực hoặc chèn ép ngực. Đau thường xuất hiện khi vận động hoặc trong tình trạng căng thẳng và có thể giảm đi sau khi nghỉ ngơi hoặc sử dụng thuốc giảm đau.

·        Khó Thở: Xơ vữa động mạch có thể gây ra sự hạn chế dòng máu và oxy đến các cơ quan quan trọng, có thể dẫn đến khó thở. Nếu tắc nghẽn động mạch phổi gây đau ngực giữ dội và khó thở cấp, có thể gây tử vong. Xơ vữa động mạch vành gây suy tim, làm khó thở do suy tim hoặc khó thở khi gắng sức. 

·        Bệnh Tim mạch: Xơ vữa động mạch có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim như đau thắt ngực, đau tim, nhồi máu cơ tim, và nhồi máu não.

·        Chứng đau cách hồi: xơ vữa động mạch làm giảm dòng máu cấp máu chi dưới, khi vận động nhiều do thiếu máu chi nên bệnh nhân đau, khi nghỉ ngơi lại đỡ đau gọi là chứng đau cách hồi do xơ vữa động mạch. Thường gặp ở người đái tháo đường, tăng huyết áp nhiều năm mà kiểm soát không tốt, gây xơ vữa động mạch chi.

·        Sự Cảm Thấy Mệt Mỏi: Xơ vữa động mạch có thể làm giảm lượng máu và oxy cung cấp cho các cơ quan và mô, dẫn đến sự mệt mỏi và suy kiệt.

Xơ vữa động mạch là một tình trạng mạch máu mạn tính gây ra do sự rối loạn chức năng nội mạc động mạch và lắng đọng lipid xấu trong thành mạch máu. Đây là một vấn đề quan trọng về sức khỏe và có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm. Hiểu rõ về xơ vữa động mạch là quan trọng để nhận biết triệu chứng, tìm hiểu về nguyên nhân, yếu tố nguy cơ và điều trị hiệu quả. Qua bài viết này, hy vọng bạn đã nhận được thông tin hữu ích và có thêm kiến thức về xơ vữa động mạch.

Viên Uống Phòng Ngừa Đột Quỵ Nattokinase Premium Có Tốt Không? Đây là thắc mắc được chúng tôi giải đáp